Geluk en zingeving  

In het kort: Altijd maar bezig zijn met verandering en streven naar een 'gelukkiger leven' brengt het risico dat je niet meer kunt genieten van het nu en dat je moedeloos wordt als dingen niet lukken. Het lijkt dus ook verleidelijk om maar 'gewoon tevreden' te zijn en niks te willen, maar dat maakt ons stuurloos en brengt ons uiteindelijk vaak in vervelende situaties. Dus wat moeten we doen? Streven naar verandering of tevreden zijn? Het geheim is om ze beide te doen maar op een goede manier af te wisselen.

Deze blog is onderdeel van een serie

Veel van ons hebben wel bepaalde dromen, idealen of wensen. Sommige van die dromen en wensen zijn gericht op het bereiken van iets moois. En andere zijn gericht op het vermijden van bepaalde negatieve zaken.

In beide gevallen komen we al snel tot de conclusie dat onze huidige situatie niet is wat we willen. We willen immers anders, beter, meer, sneller, gelukkiger, mooier enzovoorts, en dat betekent dat er in onze huidige situatie nog iets ontbreekt. Dat we nog niet goed genoeg, snel genoeg, gelukkig genoeg en mooi genoeg zijn. Het risico daarbij is dat we al snel vervallen in negativiteit. Het nadenken over de huidige situatie en het nadenken over 'de weg vooruit' kan ons dan helemaal in beslag nemen, wat er voor zorgt dat we alle mooie dingen in het nu niet meer zien.

De tegenovergestelde reactie is dat we besluiten om niet meer bezig te zijn met het verleden of de toekomst. Maar dat we helemaal focussen op het mooie in het nu. Als dat lukt is dat voor dat moment wel fijn, maar het risico is dat we niet meer vooruitdenken, niet meer plannen en dat we de grip op ons leven kwijtraken. Daardoor kunnen we steeds meer in situaties terechtkomen die eigenlijk helemaal niet prettig zijn. Op den duur zal het ons dan niet meer lukken om te genieten van het nu en beseffen we in het slechtste geval opeens dat we onze negatieve emoties niet serieus hebben genomen en dat ons leven een chaos is.

De uitdaging van op een gezonde manier gelukkiger worden is dus ook de balans tussen beide. Dus enerzijds tevredenheid en geluk in het nu, en anderzijds je emoties serieus nemen en stapje voor stapje de negatieve situaties of onterechte gedachtenpatronen aanpakken. In eerste instantie lijkt dat een tegenstelling, maar dat hoeft het niet te zijn.

Op weg naar balans

Het geheim is volgens mij dat je tevredenheid en streven niet tegelijkertijd probeert te doen, maar ze op een gezonde manier afwisselt zodat ze beide tot hun recht komen.

Om dit te laten lukken is het ten eerste belangrijk dat je in je leven altijd naar je emoties luistert en ze niet wegduwt. Als je immers je emoties wegduwt, negeer je wat je hersenen je proberen te vertellen en dat is niet verstandig. Wat je echter niet altijd hoeft te doen is om bij elke emotie direct uitgebreid na te denken over die emotie. Bijvoorbeeld over hoe je de emotie precies zou omschrijven, of de emotie terecht of onterecht is, waar de emotie vandaan komt, enzovoorts. Dat zou een normaal leven onmogelijk maken, en heel veel energie kosten. Over het algemeen handel je dus gewoon naar je emoties en ga je er vanuit dat je gedachten en emoties het bij het juiste eind hebben.

Tegelijkertijd is het goed om op bepaalde tijden 'denkmomenten' in te lassen waarin je goed nadenkt over de gedachten en emoties die je hebt. Een stukje zelfreflectie, als het kan ook af en toe met anderen voor het krijgen van een fris en eerlijk perspectief. Hierin kan coaching ook een goede oplossing zijn. Op die denkmomenten houd je je bezig met het analyseren van je emoties en zorg je dat je daar de juiste acties bij bedenkt. Deze momenten kunnen intensief en emotioneel zijn. Maar ze zijn belangrijk, dus sla ze niet over. Besef ook dat het maar momenten zijn: je kiest ervoor om op specifieke momenten over je leven na te denken juist zodat het niet je hele leven beheerst. Schrijf de overwegingen en acties daarom op, en probeer ze daarna emotioneel gezien weer van je af te zetten. Je wilt namelijk niet de hele week blijven malen over je problemen, gedachten en emoties. Het feit dat je ze opschrijft helpt hierbij: het zorgt ervoor dat ze niet als open eindje in je hoofd blijven zitten, maar dat je ze wel vastlegt.

De acties die je bedacht hebt, moet je uiteraard daarna wel in gang zetten, maar dat betekent niet dat je er op dat moment dezelfde emoties bij hoeft te voelen. Probeer die acties namelijk vooral 'technisch' te benaderen, dus zonder je te verliezen in een grote emotionele gedachtenstroom als dat niet nodig is. Het diepe emotionele werk komt wel weer op de denkmomenten (zie boven). De acties voer je uit omdat je weet dat ze zinvol zijn, niet omdat je er op dat moment per sé iets bij hoeft te voelen. Soms heb je door het ontbreken van de emotionele lading juist meer ruimte in je hoofd om het actieplan nog wat concreter uit te werken. Daarbij helpt het om niet alleen maar doelen te stellen (want met alleen doelen kom je nergens) maar om je systeem, je leven, je gedachten zo aan te passen dat je steeds een klein stapje de juiste richting op gaat. Op die manier blijven de acties haalbaar en zorg je uiteindelijk voor grote veranderingen.

Als laatste is het goed om te zorgen dat je in je hoofd het risico verkleint om te gaan piekeren. Dat betekent dat je bij opkomende piekergedachten tegen jezelf zegt: "bedankt hoofd, lief van je dat je meedenkt, ik kom hier op de denkmomenten weer op terug!". Ook dan helpt het om je gedachten op te schrijven. Niet om er op dat moment dieper over na te denken, maar als snelle herinnering voor later en juist zodat je de gedachten voor dat moment van je af kunt zetten. Ze staan immers op papier, en je gaat er tijdens de denkmomenten weer mee verder.

Een ander hulpmiddel om niet te gaan piekeren is door met je gedachten minder in het verleden of de toekomst te zitten. Of zelfs om in het algemeen minder diep na te denken en minder een mening over dingen te hebben. Dit kan door oefeningen zoals mindfulness waarin je zonder te oordelen focust op het nu. Of door bijvoorbeeld actieve bezigheden waarmee je je op je zintuigen en op je lichaam concentreert in plaats van op je gedachten en problemen. Bij fysieke activiteiten zoals wandelen of fietsen hebben we het niet voor niks vaak over 'lekker even je hoofd leegmaken'. Ook helpt het om dingen te doen die je voldoening en waardering geven; die je verbinden met het goede. Dus ga de natuur in. Help anderen. Sport. Geniet van de zon en de mooie dingen. Probeer dicht bij God te zijn.

Wat ik zeker weet: ook jij hebt mensen om je heen die je kunt helpen en waar jouw ervaring, verhalen of kennis een verschil kunnen maken. Dus stap op mensen af, maak een praatje, vraag hoe het gaat, help ze waar dat kan. En lees dan hier hoe we misschien heel Nederland wat meer geluk, rust en vrede kunnen geven. Ook ik probeer mijn geluksverhaal zo veel mogelijk te delen in de hoop dat mensen er iets aan hebben. Onder andere door middel van deze website, maar ook door middel van mijn boek "Meer dan gelukkig".